Na wstępie pragniemy wskazać, iż przepisy w zakresie tzw. ulgi na złe długi, które zawiera polska
ustawa o VAT, uprawniają podatnika będącego wierzycielem do obniżenia podstawy opodatkowania
(wartości sprzedaży) i podatku należnego o wartość nieuregulowanych faktur przez kontrahenta. W
związku z panującą obecnie sytuacją gospodarczą powstałą w skutek epidemii koronawirusa, jest to
bardzo pomocna instytucja prawa dla wielu podatników. Niestety od dawna polskie przepisy o uldze
na złe długi są krytykowane i wskazywane jako przykład niewłaściwej implementacji przepisów UE
(dyrektywy VAT) do polskiego porządku prawnego (ustawy o VAT). W konsekwencji, znajdywało to
swoje ujście w wielu sporach z organami podatkowymi, które nierzadko kończyły się przed sądami
administracyjnymi.
Główną osią sporu było uzależnienie wg polskich regulacji prawa do skorygowania podstawy
opodatkowania i VAT należnego od szeregu warunków (m.in. od tego czy kontrahent pozostaje w
dalszym ciągu podatnikiem VAT i czy nie jest w stanie upadłości), których niespełnienie niweluje
możliwość skorzystania z dobrodziejstwa tych przepisów. Właśnie te dodatkowe warunki jako daleko
wykraczające poza możliwości jakie państwom członkowskim przyznaje dyrektywa VAT w zakresie
określania dodatkowych warunków do skorzystania z tej ulgi przez podatników, stały się w
konsekwencji, przedmiotem pytania prejudycjalnego polskiego sądu do TSUE.
Postanowieniem z dnia 06 grudnia 2018 r. (I FSK 2261/15) NSA przekazał do TSUE zapytanie o
zbadanie zgodnością polskich przepisów o uldze na złe długi z dyrektywą VAT.
Dodatkowo, w 2019 r. zapadł wyrok TSUE w sprawie C-127/18 A-Pack, dotyczący czeskich regulacji
uzależniających zastosowanie ulgi na złe długi od statusu dłużnika jako podatnika VAT – uznanych za
sprzeczne z unijnymi przepisami. Co istotne, czeskie przepisy o VAT są bardzo zbliżone do polskich w
tym zakresie.
Niedawno TSUE również wydał wyrok w dniu 11 czerwca 2020 r. ws. C-146/19 SCT, w którym
czytamy, że: “Artykuł90 ust.1 i art.273 dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r.
w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej należy interpretować w ten sposób, że
sprzeciwiają się one uregulowaniu państwa członkowskiego, na podstawie którego odmawia się
podatnikowi prawa do obniżenia zapłaconego VAT związanego z nieściągalną wierzytelnością, jeżeli
nie zgłosił on tej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym wszczętym przeciwko swojemu
dłużnikowi, nawet jeśli podatnik ten wykaże, że nawet gdyby zgłosił wspomnianą wierzytelność, to
i tak nie zostałaby ona zaspokojona”.
TSUE tym samym przypomniał, że przepisy dyrektywy przyznają państwom członkowskim pewien
zakres uznania, ale jedynie w odniesieniu do formalności, które muszą zostać dochowane przez
podatników w celu obniżenia podstawy opodatkowania VAT. Oznacza to, iż formalności, jakie mają
spełnić podatnicy powinny ograniczać się do jedynie do formalności umożliwiających wykazanie
podatnikowi, że po zawarciu transakcji zapłata części lub całości wynagrodzenia ostatecznie nie
zostanie otrzymana.
W przypadku “polskiej sprawy” ukazała się już opinia Rzecznika Generalnego w dniu 04 czerwca 2020
r., w której znalazło się wiele cennych uwag odnoszących się do uprawnień państw członkowskich w
zakresie określania warunków do zastosowania “ulgi za złe długi”. Jedną z nich była odpowiedź
Rzecznika na argumenty polskiego ustawodawcy, że warunki jakie zostały wprowadzone do polskiego
systemu podatkowego zapobiegają utracie wpływów podatkowych. Rzecznik Generalny
wypowiedział się w opinii, że jest to problem powszechnie występujący, nie tylko w Polsce i w tym
względzie wierzyciel podatkowy (w niniejszej sprawie Rzeczpospolita Polska) nie musi czekać do
chwili, gdy odbiorca świadczenia będzie znajdować się w postępowaniu upadłościowym lub w
likwidacji, lecz może już wcześniej zapobiec ryzyku utraty wpływów podatkowych.
Powyższa opinia Rzecznika do polskiej sprawy C-335/19, jak i pozostałe orzeczenia jednoznacznie
pokazują, że polskie przepisy o uldze na złe długi nie przejdą testu zgodności i są wyraźnie sprzeczne z
dyrektywą VAT.
W konsekwencji, mocno wierzymy, że istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że w przypadku Polski
zapadnie pozytywny wyrok dla podatników, który otworzy drogę do ubiegania się o nadpłaty w
podatku VAT. Warto już zatem teraz dokonać analizy faktur sprzedażowych, które nie uległy
przedawnieniu.
Zespół BG TAX & LEGAL dokonuje już u swoich Klientów stosownych przeglądów w tym zakresie.
Jesteśmy w stanie wesprzeć Państwa na każdym etapie ubiegania się o zwrot nadpłaty w podatku
VAT.
