W ostatnich dniach tematem numer jeden jest materialna i niematerialna pomoc walczącym o swój kraj obywatelom Ukrainy. W dzisiejszym wpisie zaprezentujemy podatkowy aspekt działań pomocowych z perspektywy podmiotów niosących tego rodzaju pomoc oraz jej beneficjentów.
Skutki w podatku dochodowym
Niewątpliwie najbezpieczniejszą podatkowo formą pomocy jest przekazanie darowizny organizacjom humanitarnym. Wartość takiej darowizny, co do zasady, darczyńca może odliczyć od dochodu w zeznaniu rocznym. Niestety, zarówno ustawa o CIT, jak i ustawa o PIT wprowadzają ograniczenie wysokości odliczenia – łączna kwota odliczeń nie może przekroczyć kwoty stanowiącej odpowiednio 10% (CIT) lub 6% (PIT) rocznego dochodu danego podmiotu. Aby uzyskać prawo do odliczenia, należy pamiętać o kilku warunkach:
Po pierwsze, darowizna musi zostać przekazana na rzecz podmiotu posiadającego status organizacji pożytku publicznego (OPP) lub fundacji/stowarzyszenia prowadzącego działalność pożytku publicznego, zarejestrowanych na obszarze Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Podkreślamy, że podmioty zarejestrowane w Ukrainie nie spełniają tej przesłanki!
Po drugie, przekazanie darowizny należy odpowiednio udokumentować. W przypadku darowizny pieniężnej – dowodem wpłaty na rachunek obdarowanego (wpłata musi być bezpośrednia – nie uzyska prawa do odliczenia np. pracownik, który wpłaci kwotę darowizny swojemu pracodawcy, nawet jeśli pracodawca faktycznie przekaże te środki na rachunek OPP), a w przypadku darowizny innej niż pieniężna – dokumentem, z którego wynika wartość tej darowizny, oraz oświadczeniem obdarowanego o jej przyjęciu.
Ponadto, aby uzyskać prawo do odliczenia darowizny odpowiedni musi być również jej cel. Celami zawartymi w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie, które odpowiadają większości rodzaju pomocy obywatelom Ukrainy są, między innymi: ratownictwo i ochrona ludności, a także pomoc ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów zbrojnych i wojen w kraju i za granicą.
Należy podkreślić, iż co do zasady, podatnik przekazujący darowiznę nie może jej rozpoznać jako koszt uzyskania przychodu. Wyjątkiem jest przekazanie produktów spożywczych – jeżeli przedmiotem darowizny są tego rodzaju produkty, ich koszty wytworzenia lub cena nabycia mogą stanowić koszt uzyskania przychodu podatnika, jednakże jest to równoznaczne z utratą prawa do odliczenia takiej darowizny od dochodu, o którym mowa wyżej.
Skutki w podatku VAT
Darowizna pieniężna nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Inaczej jest jednak w przypadku darowizny niepieniężnej. Obowiązek wykazania podatku należnego, a więc opodatkowania podatkiem VAT zgodnie ze stawką odpowiednią dla rodzaju przekazywanych towarów/świadczonych usług, powstaje przy:
- nieodpłatnym przekazaniu przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa (o ile przysługiwało mu prawo do wykazania podatku naliczonego z tytułu nabycia lub wytworzenia tych towarów),
- nieodpłatnym użyciu towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika (o ile przysługiwało mu prawo do wykazania podatku naliczonego z tytułu nabycia lub wytworzenia tych towarów),
- nieodpłatnym świadczeniu usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.
Wyjątkiem od zasady opodatkowania podatkiem VAT darowizn rzeczowych, podobnie jak w przypadku podatku dochodowego, jest darowizna w postaci produktów spożywczych – ta korzysta ze zwolnienia przedmiotowego z podatku VAT, więc podatnik przekazujący produkty spożywcze na rzecz OPP podatku nie zapłaci.
Perspektywa beneficjenta pomocy
Podobnie jak przy perspektywie przekazującego darowiznę, podatkowo najkorzystniejszym rozwiązaniem jest przekazanie darowizny na rzecz OPP, bowiem środki przekazane na rzecz tego rodzaju organizacji korzystają ze zwolnień przedmiotowych z podatku dochodowego, a obdarowany za pośrednictwem organizacji humanitarnej obywatel Ukrainy również nie zapłaci podatku dochodowego.
Nieuniknione jest jednak spojrzenie na aspekty podatkowe otrzymania darowizny bezpośrednio przez ofiary wojny w Ukrainie. Na ten moment nie wprowadzono żadnych przepisów szczególnych, które zwolniłyby otrzymujących pomoc Ukraińców z obowiązków podatkowych w podatku dochodowym oraz od spadków i darowizn. W wyniku tego, każda otrzymana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej darowizna, której wartość przekracza kwotę wolną w wysokości 4 902 zł podlega opodatkowaniu od nadwyżki ponad wskazaną kwotę zgodnie ze stawkami 12%, 16% lub 20%.
Aktualizacja:
Ministerstwo Finansów ogłosiło rozpoczęcie prac nad preferencjami podatkowymi dotyczącymi pomocy Ukrainie. Na tapecie znajduje się wprowadzenie możliwości rozpoznawania wydatków na wytworzenie lub ceny nabycia rzeczy i praw będących przedmiotem darowizny jako koszty uzyskania przychodu, zwolnienie przybywających obywateli Ukrainy z podatku od spadków i darowizn, a także z podatku dochodowego z tytułu uzyskania nieodpłatnego świadczenia. Link do komunikatu MF poniżej.
W razie wątpliwości dotyczących podatkowych aspektów pomocy Ukrainie, zachęcamy do kontaktu.
