Polski Fundusz Rozwoju (dalej także jako ,,PFR”), na podstawie ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o systemie instytucji rozwoju, realizuje obecnie rządowy program wsparcia mikro, małych i średnich przedsiębiorstw, które ucierpiały na skutek pandemii wirusa SARS-CoV-2 (tzw. Tarcza Finansowa). Kluczowym założeniem programu jest wsparcie finansowe ww. grupy docelowej poprzez subwencje finansowe, które – po spełnieniu określonych przesłanek – mogą zostać umorzone do wysokości 75% przyznanego finansowania.
Wskazać należy, iż zarówno oficjalny Przewodnik dla mikro, małych i średnich firm po tarczy finansowej PFR, jak i Regulamin ubiegania się o udział w programie rządowym ,,Tarcza Finansowa Polskiego Funduszu Rozwoju dla małych i średnich firm” czy indywidualnie zawierane umowy o subwencji finansowej, posługują się spójną nomenklaturą, zgodnie z którą podstawowym instrumentem wsparcia przedsiębiorstw na podstawie Tarczy Finansowej, są subwencje finansowe.
Powyższe, co do zasady, nie powinno budzić kontrowersji. Z dużą dozą prawdopodobieństwa można przyjąć, iż racjonalnie działający przedsiębiorca, który mając aktualnie na celu ratowanie swojej sytuacji finansowej, podejmuje czynności o charakterze nagłym i nie koncentruje swojej uwagi na terminologii przyjętej w Tarczy Finansowej. Co w pełni uzasadnione, przedsiębiorcy, wykazując się należytą starannością, decydują się na skorzystanie z atrakcyjnej formy pomocy – niezależnie od tego czy jest to subwencja czy pożyczka.
Niemniej jednak, w dalszej perspektywie, powyższe może rodzić uzasadnione wątpliwości.
Pragniemy wskazać, iż ustawodawca, zarówno na gruncie ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej także jako ,,ustawa o PIT”), jak i ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej także jako ,,ustawy o CIT”), ukonstytuował zasadę, zgodnie z którą dotacje, subwencje, dopłaty i inne nieodpłatne świadczenia otrzymane na pokrycie kosztów albo jako zwrot wydatków, co do zasady, stanową przychód z działalności gospodarczej. Jako wyjątek można wskazać jedynie sytuację, w której środki te są związane z otrzymaniem, zakupem albo wytworzeniem we własnym zakresie środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, od których dokonuje się odpisów amortyzacyjnych. Innymi słowy, tak ustawa o PIT, jak i ustawa o CIT, nie przewiduje na dzień dzisiejszy (tj. 22 maja 2020 r.) zwolnienia bądź wyłączenia subwencji od podatku.
Podkreślenia wymaga fakt, iż ustawy dochodowe przewidują odmienne implikacje dla udzielenia pożyczki, którą można w ogólności określić jako neutralną podatkowo. Innymi słowy, co do zasady, kwota otrzymanej subwencji stanowi przychód w rozumieniu ustawy o PIT lub ustawy o CIT, natomiast kwota główna pożyczki nie stanowi przysporzenia dla podatnika.
Wobec powyższego należy podkreślić, iż zgodnie z orzecznictwem, jak i stanowiskiem doktryny prawa podatkowego, w procesie wykładni prawa podatkowego, co do zasady, przyjmuje się prymat wykładni językowej. Tym samym, skoro ustawodawca, posługuje się na gruncie ustaw dochodowych zarówno pojęciem „pożyczka”, jak i terminem ,,subwencja”, w naszej ocenie można uznać, iż obie instytucje są autonomiczne i mogą generować zróżnicowane konsekwencje podatkowe.
Czy zatem wypłata środków przez PFR powinna zostać potraktowana jako przychód z działalności gospodarczej? Niestety, na dzień dzisiejszy (tj. 22 maja 2020 r.) – lege artis – subwencja nie korzysta z żadnego wyłączenia albo zwolnienia spod opodatkowania podatkiem dochodowym.
Jednocześnie wskazujemy, iż wskutek powstałych niejasności, dnia 19 maja 2020 r. PFR wystosował komunikat w sprawie zasad opodatkowania subwencji finansowych udzielanych w ramach Tarczy Finansowej. Zgodnie z jego treścią, przedsiębiorca nie powinien zaliczać do przychodów podatkowych kwoty przedmiotowej subwencji. Zgodnie ze stanowiskiem PFR, wypłata środków jest neutralna podatkowo.
Powyższe pozostaje w zgodzie z informacją zamieszczoną na stronie internetowej Ministerstwa Finansów. Wskazano mianowicie, że pomoc finansowa z PFR, dla celów podatku dochodowego, jest traktowana jak pożyczka. Przy czym należy zauważyć, iż w tym miejscu podjęto nawet decyzję o posłużeniu się nową terminologią (w oderwaniu od ww. przewodnika, regulaminu czy nawet umowy o subwencji finansowej). W dalszej części zamieszczonej informacji postawiono znak równości pomiędzy subwencją, a pożyczką, tj. posłużono się sformułowaniem ,,otrzymanie pożyczki w ramach Tarczy Finansowej” (abstrahując w istocie od ustawy o PIT i ustawy o CIT, które wskazują na odmienność tych instytucji).
W naszej ocenie powyższe może sugerować, iż Ministerstwo Finansów podejmuje obecnie kroki mające na celu rozstrzygnięcie, czy subwencja – w momencie jej otrzymania – stanowi przychód z działalności gospodarczej, czy może jednak implikacje jej udzielenia są tożsame z tymi, które wiążą się z otrzymaniem pożyczki. Niemniej jednak podkreślamy, iż zarówno komunikat PFR, jak i informacje zamieszczone na rządowej stronie internetowej, nie mają charakteru normatywnego, w rezultacie nie stanowią źródła powszechnie obowiązującego prawa. Co prawda można przypuszczać, iż odpowiednie regulacje (jak rozumiemy korzystne dla podatników) wejdą do polskiego porządku prawnego, niemniej jednak, na dzień dzisiejszy (tj. 22 maja 2020 r.), ustawa o PIT, jak i ustawa o CIT nie przewiduje zwolnienia bądź wyłączenia subwencji od podatku.
