Przepisy prawa podatkowego mówią wprost, iż biorący pożyczkę zobligowany jest do zapłaty 2% stawki podatku od czynności cywilnoprawnych. Jednakże jednocześnie ustawa o PCC w art. 2 pkt 4 wskazuje, że nie podlegają temu podatkowi czynności cywilnoprawne (z wyjątkiem umowy spółki i jej zmiany), o ile są opodatkowane podatkiem od towarów i usług lub jeżeli przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona od podatku od towarów i usług z tytułu dokonania tej czynności.
Odnosząc się natomiast do uregulowań podatku VAT, należy wskazać że na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT zwolnione od podatku są usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę.
Jednorazowe udzielenie pożyczki przez podatnika VAT
Mając na uwadze powyżej wskazane przepisy, powstała wątpliwość czy jednorazowe udzielenie pożyczki przez podatnika VAT jest wystarczające do uznania tej czynności za podlegającą opodatkowaniu VAT, a co za tym idzie zwolnioną z tego podatku, i jednocześnie niepodlegającą opodatkowaniu PCC. Niestety, poglądy wyrażane w orzecznictwie i interpretacjach podatkowych w przedmiocie tego zagadnienia nie można zaliczyć do jednolitych.
Zgodnie z jedną linią orzeczniczą ( przykładowo wyrok NSA z 24 czerwca 2016 roku sygn. II FSK 1493/14), jednorazowe bądź sporadyczne udzielenie pożyczki przez pożyczkodawcę z własnych środków, a nie ze środków w tym celu zgromadzonych, co do zasady nie spełnia warunków, by zakwalifikować tę czynność jako świadczenie usług w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o podatku VAT. W związku z powyższym, w takiej sytuacji udzielenie pożyczki powinno podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, gdyż odbywa się niejako poza działalnością gospodarczą podatnika.
Zgodnie natomiast z drugim stanowiskiem, wyrażanym na dzień dzisiejszy często w interpretacjach indywidualnych prawa podatkowego (przykładowo interpretacja indywidualna z 5 stycznia 2017 roku sygn. 2461-IBPP2.4512.901.2016.1.JJ), udzielenie pożyczki przez podatnika VAT mieści się w definicji pojęcia „działalność gospodarcza” niezależnie od częstotliwości udzielania pożyczek, od celu ich udzielania, jak i od statusu pożyczkobiorcy, czy też braku wpisanego w PKD „udzielania pożyczek”. W związku z powyższym, w takim przypadku nie należy uiszczać ani podatku VAT ze względu na zwolnienie, ani PCC ze względu na niepodleganie.
Mając na uwadze rozbieżności wskazywane powyżej, w sytuacji, gdy pożyczka ma charakter incydentalny, warto rozważyć wystąpienie z wnioskiem o wydanie indywidualnej interpretacji prawa podatkowego w przedmiocie, czy konkretna transakcja jest objęta podatkiem od towarów i usług jako realizowana w ramach działalności gospodarczej.
Konsultant podatkowy/ Aplikant radcowski
Joanna Aleksandrowicz
