W dniu 29 grudnia 2021 r. Ministerstwo Finansów wydało interpretację ogólną dotyczącą opodatkowania podatkiem VAT przekształcenia z mocy prawa – prawa użytkowania wieczystego w prawo własności. Pismo MF zostało wydane w związku z wyrokiem TSUE z 25 lutego 2021 r. ws. C-604/19 Gmina Wrocław, w którym TSUE stwierdził, że „Artykuł 14 ust. 2 lit. a) dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej należy interpretować w ten sposób, że przekształcenie prawa użytkowania wieczystego nieruchomości w prawo pełnej własności przewidziane w przepisach krajowych w zamian za uiszczenie opłaty stanowi dostawę towarów w rozumieniu tego przepisu”.
Dotychczasowa praktyka sposobu opodatkowania – ujmijmy to szeroko – użytkowania wieczystego podatkiem VAT opierała się na wypracowanych w orzecznictwie regułach (Uchwała NSA z dnia 08 stycznia 2007 r. w składzie 7 sędziów sygn. akt I FPS 1/06) a także na interpretacjach organów podatkowych. W konsekwencji opodatkowaniu VAT podlega ustanowienie tego prawa – oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste – jako dostawa towarów na gruncie VAT, jak również pobieranie opłat z tytułu czynności przekształcenia prawa użytkowania wieczystego. Z kolei czynność przekształcenia użytkowania wieczystego we własność z mocy prawa nie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT.
Głównym argumentem przemawiającym za brakiem opodatkowania było to, iż przekształcenie prawa użytkowania wieczystego we własność z mocy prawa – np. na podstawie ww. ustawy przekształceniowej nie stanowiło odrębnej dostawy towarów, a jedynie kontynuację pierwotnej dostawy. TSUE jednak stanął na innym stanowisku, stąd nastąpiła wraz z przytoczonym wyrokiem TSUE zmiana podejścia do tego typu czynności, W konsekwencji przekształcenie prawa użytkowania wieczystego gruntu w prawo własności na podstawie przepisów ustawy przekształceniowej stanowi dostawę towarów dla celów opodatkowania VAT.
Wyrok ten należy ocenić w sposób negatywny, gdyż nie mamy do czynienia z nowym zdarzeniem podlegającym opodatkowaniu. Jest to zdarzenie, które już miało miejsce (uzyskanie prawa do rozporządzania gruntem jak właściciel), zaś po przekształceniu nastąpiła tylko i wyłącznie zmiana zakresu uprawnień nabywcy gruntu, bez wpływu na to, że prawo do rozporządzania tym gruntem jak właściciel nabył on już z chwilą nabycia prawa użytkowania wieczystego i obecne przekształcenie w żaden sposób uprawnień tych nie zmieniło. Powyższe potwierdza opinia Rzecznik Generalnej Juliane Kokott w sprawie C-604/19, Gmina Wrocław.
Podsumowując, począwszy od tego wyroku uznać należy, że przekształcenie prawa użytkowania wieczystego we własność z mocy prawa będzie podlegało opodatkowaniu VAT. W tym miejscu wskazać należy że interpretacja MF wyjaśnia podatnikom kiedy nastąpi w tym szczególny m przypadku powstanie obowiązku podatkowego w podatku VAT tzn.:” W przypadku zatem czynności przekształcenia prawa użytkowania wieczystego gruntów w prawo własności, dokonanej na podstawie ustawy przekształceniowej (czyli z mocy prawa), obowiązek podatkowy powinien powstać w momencie otrzymania całości lub części opłaty przekształceniowej (w odniesieniu do otrzymanej kwoty).”
Co ważne w przypadku czynności, które już miały miejsce w związku z tym, że większość z nich zapewne była oparta na utrwalonej linii interpretacyjnej organów podatkowych, MF wyjaśnia że podatnicy będą mogli powoływać się na moc ochronną instytucji utrwalonej praktyki administracyjnej.
