Na wstępie należy wskazać, że co do zasady, Zwyczajne Zgromadzenie Wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powinno odbyć się w przeciągu 6 miesięcy po zakończeniu każdego roku obrotowego. Przedmiotem jego obrad powinno być m. in. powzięcie uchwały o podziale zysku (lub o pokryciu ewentualnej straty).
W konsekwencji powyższego, wspólnicy spółki osiągającej zysk mogą postanowić o wypłacie dywidendy albo o przeznaczeniu osiągniętego w roku obrotowym zysku na kapitał zapasowy spółki.
Decyzja o pozostawieniu w spółce zysku wiąże się z pozbawieniem wspólników prawa do dywidendy, a takie rozwiązanie może być potraktowane jako naruszenie uprawnienia wspólnika do udziału w zysku.
Jak mniejszościowy udziałowiec może zażądać wypłaty dywidendy?
Artykuł 249 §1 KSH daje wspólnikowi prawo do wytoczenia powództwa o uchylenie uchwały, jeśli jest ona sprzeczna z umową spółki bądź dobrymi obyczajami i godzi przy tym w interesy spółki lub ma na celu pokrzywdzenie wspólnika.
Należy pamiętać, że aby pozew o uchylenie uchwały został uwzględniony, musi zostać stwierdzone kumulatywne spełnienie co najmniej dwóch przesłanek wadliwości uchwały. Czyli uchwała winna być sprzeczna z umową spółki bądź dobrymi obyczajami, a przy tym godzić w interesy spółki lub mieć na celu pokrzywdzenie wspólnika.
Orzecznictwo
Kodeks spółek handlowych nie zawęża pojęcia dobrych obyczajów do norm uczciwego postępowania skierowanych na zewnątrz. To pojęcie dotyczy także stosunków wewnętrznych w spółce, w tym relacji pomiędzy wspólnikami, a także lojalności spółki wobec wspólników przejawiającej się poprzez poszanowanie stałej praktyki jaką jest podejmowanie uchwał o wypłacie dywidendy, jeśli pozwala na to stan interesów spółki i jej sytuacja ekonomiczna oraz gdy takie uchwały były wcześniej podejmowane (za wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 16 marca 2017 roku I ACa 1021/16).
Naruszeniem lojalności będzie również wieloletnia polityka wspólnika większościowego naruszająca w dłuższym okresie równowagę pomiędzy interesami spółki i prawami wspólników mniejszościowych (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 15 października 2014 roku, sygn. akt I ACa 560/14).
W tym aspekcie bardzo ważny jest również wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2014 roku (sygn. akt: III CSK 150/13) w którym stwierdzono, że w spółce osiągającej zysk z prowadzonej działalności, zwłaszcza gdy ma to miejsce w dłuższym okresie, co do zasady powinno być uwzględniane prawo wspólnika do udziału w tym zysku, w całości albo w części, a ewentualne wyłączenie go, podyktowane szczególną sytuacją, zaistniałą w spółce, wymagającą wzmocnienia jej stanu majątkowego. Posiadanie udziałów w spółce podyktowane jest oczekiwaniem na dywidendę, zwłaszcza gdy wspólnik mniejszościowy, który nie pracuje w spółce, w zasadzie pozbawiony jest innych korzyści związanych z dobrym wynikiem finansowym spółki.
Za pokrzywdzenie wspólnika można uznać także brak wypłaty dywidendy w przypadku, gdyby ewentualna wypłata zysku nie szkodziła interesom spółki (za Wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 24 listopada 2016 roku, sygn. akt: I ACa 575/16).
Pokrzywdzenie wspólnika będzie miało miejsce także wtedy gdy na skutek uchwały pozycja wspólnika w spółce zmniejsza się, co może wiązać się z pogorszeniem jego sytuacji udziałowej bądź osobistej (wyrok SA w Poznaniu z dnia 9 grudnia 2016 roku, sygn. akt: I ACa 626/16), a więc uchwała nie może w żaden sposób naruszać zasady równouprawnienia wspólników.
Kto jest uprawniony do wytoczenia przeciwko spółce powództwa o uchylenie uchwały?
Takie uprawnienie, zgodnie z art. 250 KSH posiada na przykład wspólnik, który głosował przeciwko tej uchwale, a po jej powzięciu zażądał zaprotokołowania swojego sprzeciwu. O uchylenie uchwały mógłby wnosić także m. in. wspólnik bezzasadnie niedopuszczony do udziału w zgromadzeniu wspólników oraz wspólnik, który nie był obecny na zgromadzeniu w przypadku wadliwego zwołania zgromadzenia wspólników lub też powzięcia uchwały w sprawie nieobjętej porządkiem obrad.
Powództwo o uchylenie uchwały wspólników należy wnieść w terminie miesiąca od dnia otrzymania wiadomości o uchwale, nie później jednak niż w terminie sześciu miesięcy od dnia powzięcia uchwały.
W razie pytań, zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią w celu uzyskania bardziej szczegółowych informacji.
Klaudia Kalczyńska
asystentka działu prawnego
